Wat is het geheim van organisaties die jarenlang goed presteren?

Wat maakt dat de ene leider veel invloed krijgt, inspirerend is, gevolgd wordt en een andere die mogelijk intelligenter en ijveriger is, niet of nauwelijks?

Een docent aan de  Columbia university in New York, Simon Sinek, die zelf geplaagd werd door een gebrek aan motivatie in zijn werk, onderzocht dit probleem. En kwam tot een verbluffend, simpel antwoord.

Inspirerende en invloedrijke leiders en toporganisaties zijn diep doordrongen van het WAARTOE. Ze beginnen bij de kern van de door Simon Sinek bedachte golden circle. En ze zorgen ervoor dat ze daarbij blijven. Ze hebben een diepe drijfveer, een WAAROM, een MISSIE en die communiceren ze heel goed en doen dingen die wij die missie passen.

In zijn onderzoek ontdekte Sinek dat de meeste leiders en bedrijven te veel bezig zijn met het HOW, de processen, hoe we het moeten organiseren en het WHAT, de resultaten, wat het moet opbrengen.

Maar Inspirerende leiders, organisaties die jaren aan de top van hun sector staan, werken van binnen naar buiten.

Bedrijven die het bovenmatig goed doen, ontdekte Sinek, zijn WHY bedrijven. Ze hebben bijzonder scherp Waartoe ze op aarde zijn. En vervolgens zoeken ze mensen die daarbij passen, richten ze hun processen zo in dat alleen al daarin het WHY van hun bedrijf getoond wordt en zijn ze streng en scherp op alles wat hen van dit waartoe afhoudt.

Het WAARTOE is wat ons mensen inspireert en waarom we ergens willen werken. Het WAARTOE maakt een organisatie aantrekkelijk.

Mensen met een sterk WHY – zijn inspirerend, raken je hart, je wil ze volgen en onderdeel worden van hun ideeënwereld.

Organisaties die – in deze cirkel gedacht – van buiten naar binnen werken, doen de dingen in de verkeerde volgorde. Ze richten zich niet op de belangrijkste dingen, maar zetten dingen die op de 2e of 3e plaats moeten staan centraal. De pijl staat de verkeerde kant op. Daarom noemt iemand anders dit ‘verdraaide organisaties’.

Het valt niet moeilijk om dit soort tendensen bij anderen waar te nemen.

In de zorg b.v. is het duidelijk dat de persoonlijk aandacht voor de client of de patient sterk is afgenomen. Ziekenhuizen sturen op resultaten en personeel is vooral druk met protocollen, zorgplannen en verslaglegging.

Ze bij jezelf zien is moeilijk en ze aanpakken vergt durf en veel energie.

Als leidinggevende trap je makkelijk in de val om zo druk te zijn met de resultaten en hoe we het doen, dat je vergeet waarom we het doen en of het wel nodig is dat we het doen. Over het waartoe denken kost meer moeite. Terwijl daar wel onze diepste drijfveer ligt.

Als je als docent een les moet voorbereiden of een studiedag als onderwijsadviseur, heb je snel de werkvormen te pakken en ook wel de inhouden, maar de vraag wat het doel van deze les of studiedag is, is vaak moeilijker onder woorden te brengen. En daar gaat het toch wel om: wat is de bijdrage van deze les aan de ontwikkeling van mijn studenten?

Als je niet oppast verlies je in de drukte uit het oog waar ook alweer om ging?

Leidinggevenden en bestuurders zijn allereerst verantwoordelijk om bij de missie, het waartoe van de organisatie, te blijven. En alles zo in te richten en de budgetten zo te besteden, dat die missie gerealiseerd wordt. Hoe beter dit lukt hoe helderder medewerkers weten waar het om gaat en hoe beter het gevoel kan ontstaan dat je samen ergens voor staat.

We hebben trouwens allemaal, persoonlijk ook zo’n WAARTOE nodig. Een reden waarom je ’s morgens naar je werk komt.

En er kunnen persoonlijke omstandigheden zijn waardoor je jezelf die vraag gaat stellen.

Als je vermoeid raakt van je werk b.v., het allemaal niet meer vanzelf gaat, als werk je veel energie kost, het niet meer is en voelt zoals vroeger.

Of als het juist heel goed gaat, je merkt dat je je ontwikkelt, dat je groeit in je vak, maar dat er steeds maar meer op je bordje komt en je niet alles meer overziet.

Of als je ouder wordt en het werk niet meer vanzelf gaat, je ook wel wat uitkijkt naar het eind van de loopbaan, maar dat tijdstip ondertussen vooruit geschoven is.

Of als je nadenkt over een andere baan of een andere plek in de organisatie, als je uitgekeken bent op wat je nu doet, je geen inspiratie meer ervaart.

Dan is het goed om voor jezelf na te denken over de vraag naar het waartoe van je werk en wat je daarin wil betekenen.

Diezelfde vraag kan ook zomaar op teamniveau spelen of het kan  nodig zijn om die op teamniveau uit te spreken en te onderzoeken. Binnen je vakgroep, je thuisbasisteam, een minorenteam, een afdelingsteam, een ondersteunende afdeling.

Waartoe zijn we er? Wat is onze drijfveer, onze toegevoegde waarde? In een team kun je je ook zo druk maken met de dagelijkse dingen, dat je het waartoe kwijtraakt. Dat gaat ten koste  van de motivatie, de groepssfeer en de flow om met elkaar iets moois neer te zetten. Door deze vraag op de agenda te zetten kun je ook weer komen bij je diepere motivatie van waaruit je je werk wil doen.

Ik wil ons allemaal daarom uitnodigen om in deze spiegel te kijken. De WAARTOE-vraag te stellen voor jezelf, in je team en voor Driestar educatief. En wees niet tevreden met gemakkelijke antwoorden, denk erover na, voer het gesprek, en als we dan tot ongemakkelijke conclusies komen, laten we die onder ogen zien en die ook omzetten in acties om de pijl de andere kant op te laten wijzen. Een kompas dat alleen naar zichzelf verwijst brengt ons geen stap verder. Een kompas dat waar je je ook bevindt altijd naar het noorden verwijst helpt om koers te houden en keuzen te maken.

Ik ben ervan overtuigd dat de periode waarin we nu zijn, veel onzekerheden voor DE meebrengt. Ik denk aan Onderwijsdvies die in een moeilijke fase verkeert. Maar ook aan de opleidingen die komende jaren te maken krijgen met veel druk kwaliteit en het project binnen de Vereniging Hogescholen om dmv afspraken en evt. samenvoeging, een duurzaam model ontstaan voor alle lerarenopleidingen in Nederalnd. Ik denk ook aan ondersteunende afdelingen, waar veel van gevaagd wordt, vragen ook veranderen en we tegelijkertijd moeten bezuinigingen op de overhead in onze organisatie.

In al die situatie helpt het om met elkaar het gesprek aan te gaan over WAARTOE, omdat we daardoor beter onze keuzen kunnen maken.

Bij dat gesprek over het WAARTOE hebben we als DE wel groot een voordeel.

We weten wat de zin is van ons bestaan. Waar we vandaan komen en waar we naar toe gaan. We weten dat ons leven geen toeval is, maar geleid wordt door een goeddoende God en Vader, die hemel en aarde schiep en onderhoudt en ons in dat grote geheel van Zijn koninkrijk een plek geeft. En die plek is voor wat ons werk betreft en voor wat dit moment betreft, hier binnen dit instituut als onderdeel van dit team. Daar mogen we ons als christen wortelen, onze plek vinden en ook gestalte geven aan ons christenzijn.

We hebben ook een waartoe, omdat we werken bij een organisatie die zich inzet voor christelijk onderwijs. En dat is een buitengewoon zinvol WAARTOE. Dit heeft zin en geeft zin aan ons werk. We doen het niet voor onszelf, voor de winst of voor aanzien. We doen het voor kinderen, leerlingen, jongeren, die we het allerbelangrijkste willen geven wat zij in hun ontwikkeling kunnen meekrijgen: een christelijke school die hen vormt, onderwijst, richtingsbesef bijbrengt, hen op het spoor zet van Gods koninkrijk, met het verlangen en in de verwachting, dat zij hun hoop op God gaan stellen.

Dat WAARTOE hebben we ook weer opnieuw proberen op te schrijven in het begin van ons SBP 2020.

Na het WAARTOE, onze MISSIE, bevat bevat het SBP ook de koers en de route op weg naar 2020.

Onderweg daarnaar toe moeten ons steeds afvragen of we altijd de pijl de goede kant op hebben.

En waar dat niet zo is moeten we dat veranderen, opdat we blijven bij onze koers, onze missie zullen realiseren een aantrekkelijke werkgever zijn en een instituut waar we opleidingen en diensten leveren die van goede kwaliteit zijn.

Ik nodig jullie vooral ook uit om kritisch mee te denken, je ervaringen, denkkracht, energie mee te laten werken om een scherper waartoe, een betere organisatie, een duidelijker profiel te krijgen.

En ook om niet te schromen om als het waartoe dat van ons vraagt de dingen echt anders te gaan doen.

In afhankelijkheid van de zegen van de Heere, brengen we DE 2020 in de vaart, de naam komt nog, maar het schip gaat varen en we bidden:  ‘Bevestig het werk van onze handen, over ons, ja, het werk van onze handen,  bevestig dat’.

Deze tekst heb ik uitgesproken op de eerste schooldag van het jaar 2016 als nieuwjaarsrede vanuit het college van bestuur.